Zühtten Marjinal Kulluğun Doğuşuna: Melâmet & Kalenderîye, Haydâriye İslam’ın ilk iki asrındaki zühd hareketleri kemâle erip tasavvuf artık ciddi manada zuhûr ettiğinde başlıca iki ekol ön plana çıktı.* Bunlardan ilki daha çok tevhid ve marifet gibi konuları işleyen ve zühd döneminin havf odaklı dindarlık anlayışını daha yeni yeni recâ ile dengelemeye çalışan Bağdat ekolü iken; […]
Kategori: Tasavvuf
Türkiye’de Tarikatlar: Tarih ve Kültür | Doç.Dr. Semih Ceyhan
Hakikat bilgisine ulaştıran sûfîlere mahsus müstakil bir yöntem ve dindarlık tavrına işaret eden “tarikat” olgusu, İslâm medeniyeti tarihinde miras aldığı mânevî, ahlâkî ve sosyal kurallara göre teşkilâtlanmış müessese şeklinde zihinlerde yaygınlık kazanmıştır. II. (VIII.) asırdan günümüze kadar dünya coğrafyasının dört bir yanında intişar eden ve kendine has irfanî yollar olan tarikatlar, toplumun her kesiminden insanın […]
Mutasavvıflar Şehri Kudüs ve Beş Zaviye
Yüce Rabbimiz’in Kuran-ı Kerim’de “etrafını bereketlendirdiğimiz yer” olarak bahsettiği Mescid-i Aksa’da bereketin büyük bir kısmının buradaki tasavvufi hayata aksettiği yadsınamaz bir gerçektir. İslam’ın zahir ve batın hükümleri çerçevesinde yaşanan manevi ve deruni hayat tarzı olan tasavvuf, Kudüs’ün Müslümanlar tarafından 638’de fethedilmesiyle birlikte bu bölgede yoğunlaşmıştır. Miraç hadisesinin bu şehirde yaşanmasına binaen sufiler için büyük önem […]
Konya’dan Kudüs’e Bir Yol: Kudüs Mevlevihanesi
Kudüs’ün tarih boyunca çeşitli dinler ve kültürler için büyük önem arz ettiği izahtan vareste bir konudur. Buna mukabil geçmişten günümüze birtakım din ve topluluklar bu topraklarda kendi kültür ve medeniyetlerinin sözcüleri olmuşlardır. Örneğin Haçlılar şehre hakim oldukları sürece Bizans ve Hristiyan kültürünü; Osmanlılar da hakimiyetleri boyunca Türk-İslam kültürünü yaymaya ve korumaya çalışmışlardır. Bu kültürü yayma […]
Hâris El-Muhasibî’nin Fehmü’l Kur’ân Eserinde Anlamak ve Hürmet Arasındaki İlişkiye Dair Bir Değerlendirme
Anlamak genel manası itibariyle sadece akıl ve idrakin nesnesi arasındaki iki taraflı bir ilişkidir. Fakat benimsenen teoriler ışığında bu ilişki daha dar ve özel bir perspektife göre sınırlanmış olabilir. Örneğin, Klasik dönem düşünürlerinden Hâris el-Muhasibî (ö. 243/857), “anlamak” fiiline, mensubu olduğu tasavvuf geleneğinin de etkisi ile “hürmet” kavramını da ekleyerek onu, anlamada bir unsur haline […]